شاخص توده بدنی یا BMI یک ابزار استاندارد برای بررسی وضعیت وزن و سلامتی افراد است. این شاخص برای مدت های زیادی جهت اندازه گیری وضعیت سلامتی افراد مورد استفاده قرار گرفته است.

   BMI از ابتدای کلمات Body Mass Index گرفته شده که به معنای شاخص توده بدنی است، این شاخص برای اولین بار در سال ۱۸۳۲ توسط یک ریاضی دان بلژیکی ارائه شد. وی این شاخص را برای بررسی میزان اضافه وزن و چاقی در جمعیت آن کشور برای کمک به دولتمردان برای اختصاصی بودجه های سلامتی ارائه کرد. جالب است که بدانید وی گفته است که این شاخص نباید به تنهایی برای بررسی میزان سلامت یک فرد مورد استفاده قرار بگیرد و کارایی این شاخص بیشتر در سطح جمعیت های زیاد مشخص میشود، اما با این حال BMI امروزه به شاخصی تبدیل شده که برای اندازه گیری سلامت فردی هم مورد استفاده قرار میگیرد. BMI از یک فرمول ساده که از تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر مجذور قد (به متر) به دست می آید.

   پس از اندازه گیری BMI باید آن را با شاخص های استاندارد مقایسه کنید و ببینید در کدام گروه از افراد قرار دارید. در جدول زیر میتوانید مقادیر مختلف BMI و وضعیتی که در آن قرار دارید را ببینید:

مقادیر BMI در افراد بالغ

   بر اساس شاخص BMI اگر شما در محدوده نرمال نیستید باید به فکر تغییر سبک زندگی خود باشید تا وزن خود را به محدوده نرمال برسانید گرچه BMI میتواند از نظر وزن میزان سلامت شما را بیان کند اما فاکتور های مختلفی مثل سن، جنس، میزان عضلات، چگالی استخوان ها و... در این شاخص در نظر گرفته نشده است.

باید به این نکته توجه کنید که بازه مناسب BMI برای سنین زیر ۱۸ سال در مقایسه با بزرگسالان بالای ۱۸ سال متفاوت است و برای تعیین بازه مناسب از نمودار آن برای تعیین وضعیت جسمی کودک و نوجوان استفاده کرد.

BMI شاخص خوبی برای پیشگویی وضع سلامتی است؟

   گرچه BMI شاخص بسیار دقیقی برای اندازه‌گیری وضعیت سلامت یک فرد به شمار نمی‌رود اما مطالعات زیادی بیان می‌کنند که که خطر بروز بیماری‌های مزمن و مرگ در افرادی که BMI کمتر از ۱۸.۵ یا بیشتر از ۳۰ دارند بسیار بیشتر است. در یک مطالعه بسیار بزرگ که طی ۳۰ سال بر روی مرگ افراد صورت گرفت مشاهده شد خطر مرگ در افرادی که BMI بالاتر از ۳۰ دارند در حدود ۱.۷ تا ۲.۵ برابر بیشتر از افرادی بود که BMI نرمال داشتند، از طرف دیگر افراد با BMI بالاتر از ۳۰ در حدود ۲۰% احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در آنها افزایش پیدا می کند و از طرف دیگر افرادی هم که خیلی لاغر هستند و BMI کمتر از ۱۸.۵ دارند در حدود ۷ سال کمتر از افراد با شاخص توده بدنی نرمال زندگی می‌کنند. از آنجا که شاخص توده بدنی افراد با احتمال ابتلای آنها با بیماری‌های مزمن در ارتباط است بیشتر پزشکان از این شاخص برای بررسی وضعیت سلامت افراد استفاده می‌کنند، البته از ابزارهای تشخیصی دیگری نیز برای بررسی وضعیت سلامت افراد در کنار BMI استفاده می‌شود.

مشکلات BMI

   علی رغم مطالعات گسترده بر روی BMI و بررسی این مسئله که افراد لاغر و چاق با افزایش خطر مرگ و میر رو به رو هستند، استفاده از BMI نقایص و مشکلاتی را به همراه دارد. از جمله این نقایص موارد زیر است:

سایر فاکتور های سلامت را در نظر نمی گیرد: BMI فقط به شما در مورد اینکه فرد چاق است یا لاغر پاسخ می‌دهد و سایر فاکتور های موثر بر سلامتی از جمله سن، جنس، ژنتیک، سبک زندگی، داروهای مصرفی، سابقه پزشکی و... در آن تاثیر گذار نیستند. اتکا کردن بر BMI ممکن است باعث شود شما سایر فاکتور های موثر بر سلامتی مثل کلسترول خون، قند خون، ضربان قلب، فشار خون، میزان سطح فاکتور های التهابی بدن، میزان هورمون های مختلف و... را نادیده بگیرید. مسئله دیگری که در مورد BMI مطرح است این مسئله است که ترکیب بدن مرد ها با زن ها متفاوت است و در مردان میزان عضلات بیشتری وجود دارد در نتیجه وزن آنها سنگین تر است، در صورتی که در BMI روش اندازه گیری برای هر دو جنس یکسان است و تفاوتی بین دو جنس قائل نیست. علاوه بر این با افزایش سن میزان توده چربی در بدن افراد افزایش پیدا کرده و مقدار عضلات کمتر می‌شوند، با این حال اندازه‌گیری BMI در سنین مختلف یکسان است. مطالعات نشان می‌دهند که افراد سالمند با BMI بین ۲۳ تا ۲۹.۹ کمتر در معرض خطر مرگ قرار دارند و در واقع BMI بالاتر از نرمال برای آنها بهتر است. در نهایت با اینکه استفاده از BMI بسیار راحت است اما فاکتورهای مختلف دیگر که بر روی سلامتی اثر گذارند مثل سلامت ذهنی و روانی، سبک زندگی، محیط زندگی و... را در نظر نمی‌گیرد و نباید به تنهایی برای تعیین وضعیت سلامت فرد مورد استفاده قرار گیرد

ترکیب بدن روی آن تاثیر گذار نیست: یکی دیگر از مشکلات دیگر BMI این مسئله است که بین ترکیبات مختلف بدن تمایزی قائل نمی‌شود، در واقع تصور کنید که یک کیلوگرم چربی را با یک کیلوگرم عضله یکسان می‌بیند، از آنجا که چگالی عضله بیشتر از چربی است در نتیجه ممکن است فردی عضلات بیشتری داشته باشد و در نتیجه وزن سنگین تری هم داشته باشد. بنابراین BMI آن بیشتر می‌شود در حالی که سطح سلامتی او همچنان مناسب است. به طور مثال زمانی که BMI یک شخص عادی بر روی عدد ۲۹ قرار بگیرد ما می‌گوییم که او دارای اضافه وزن است، اما در ورزشکاران و بخصوص بدنسازان حتی ممکن است BMI بالاتر از این را هم در محدوده اضافه وزن قرار ندهیم. اگر ما تنها BMI را مورد نظر قرار دهیم ممکن است در تشخیص چاق و لاغر بودن افراد دچار اشتباه شویم، بنابر این مهم است که در زمان بررسی وضعیت BMI به میزان عضلات فرد هم توجه نماییم.

توزیع چربی در بدن را اندازه گیری نمی کند: ما می‌دانیم که BMI بالاتر از ۳۰ با افزایش خطر مرگ و میر همراه است، اما محل تجمع این چربی‌های اضافی در بدن تاثیر بیشتری نسبت به BMI بر روی سلامتی ما می‌گذارد. در واقع چربی ها می‌توانند در ناحیه شکم و پهلو تجمع کنند و باعث ایجاد چاقی سیبی شکل شوند و یا در ناحیه ران و باسن تجمع کرده و چاقی گلابی شکل را ایجاد کنند. در فرم چاقی سیبی شکل میزان خطر ابتلا به بیماری های مزمن بسیار بیشتر از فرم گلابی شکل است. بنابراین در دو فرد با وزن و BMI یکسان ممکن است ما دو فرم بدنی داشته باشیم که محل تجمع چربی ها در آن دو نفر متفاوت باشد و از این حیث میزان خطر مرگ در آنها نیز متفاوت است در حالیکه BMI نمی تواند نوع پراکندگی چربی در بدن را تعیین کند

بر روی همه مردم قابل استناد نیست: یکی دیگر از مشکلات BMI این مسئله است که قابل استناد بر روی همه افراد به طور یکسان نیست، در واقع مطالعات مختلف نشان داده اند که مقدار مناسب BMI در مردمان جنوب شرق آسیا با سایر افراد دنیا متفاوت است، این مسئله در مورد نژاد سیاهپوستان آفریقا نیز صادق است و مقدار BMI مناسب برای آنها با مقداری که سازمان جهانی بهداشت WHO تعیین کرده متفاوت است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که BMI را نمی‌توان برای همه افراد به طور یکسان مورد استفاده قرار داد.

سخن پایانی

   BMI یکی از رایج ترین ابزار ها برای اندازه گیری چاقی و لاغری و میزان سلامت بدن است. مطالعات نشان می‌دهند که خطر بیماری های مزمن مختلف مثل دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و... در BMI نرمال کمتر از BMI زیر ۱۸.۵ و بالای ۳۰ است. با این حال این شاخص مشکلات و نواقصی دارد از جمله اینکه سن، جنس، نوع تیپ بدنی، وضعیت سابقه پزشکی و سایر فاکتور های موثر بر سلامت را در نظر نمی‌گیرد. بنابراین بهتر است از سایر شاخص های تن سنجی برای بررسی وضعیت سلامت بدن استفاده کرد، از جمله بهترین شاخص ها میتوان به اندازه دور کمر، دور باسن، تعیین درصد چربی بدن و انجام آزمایش های بیوشیمیایی اشاره کرد. گرچه BMI ابزار خوبی به نظر می آید اما به تنهایی نباید در نظر گرفته شود و سایر فاکتور های موثر بر آن نیز باید در نظر گرفته شود.

منبع: taghzie.ir

Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA

توزیع چربی در بدن را اندازه گیری نمیکند